home / news / ondergrondse wateropslag helpt tegen wateroverlast

Ondergrondse wateropslag helpt tegen wateroverlast

Rijd je over de Groeneweg in ‘s-Gravenzande, dan kun je niet om Prominent heen. Op maar liefst vijf locaties wappert hier trots de vlag van deze vereniging van tomatentelers. Op locatie Prominent Groeneweg II, hebben de leden gezamenlijk een innovatiecentrum ingericht. ‘We doen hier kennis op die voor alle leden beschikbaar is’, vertelt Cornelis de Rijke, als teeltmanager verbonden aan het innovatiecentrum. ‘Dat varieert van het uitproberen van nieuwe rassen tot het testen van substraten. Ook onderzoeken we hoe telers energie kunnen besparen. En nu proberen we dus ondergrondse wateropslag uit.’

Enkele jaren geleden werd Prominent hiervoor benaderd door KWR Watercycle Research Institute. ‘Wij hadden een systeem ontwikkeld voor het opslaan van regenwater in een zoute bodem in combinatie met het ontzilten van brak water. Dat wilden we graag in de praktijk testen’, vertelt Koen Zuurbier, die als geohydroloog verbonden is aan KWR. ‘Eén van de installateurs waarmee wij werken, kende Prominent. Zo is het balletje gaan rollen.’

Kwaliteit én gratis
Ondergrondse opslag van regenwater is een methode die telers kan helpen om op een voordelige manier altijd te beschikken over water van goede kwaliteit. ‘Hoogwaardige tuinbouwbedrijven worstelen met hun watervoorziening’, legt Koen uit. ‘Regen is de beste bron. Hemelwater is van goede kwaliteit én gratis. In een jaar valt er weliswaar vrijwel voldoende regen om de gewassen te kunnen bewateren, maar het is er niet altijd als je het nodig hebt. Van eind februari tot eind juli valt er te weinig en in de regenperiode weer zo veel dat je een overschot hebt.

De oplossing is om het overtollige regenwater op te vangen en op te slaan totdat je het nodig hebt. Maar waar? Hier in de regio doen veel telers dat in bassins. Maar zodra die vol zijn, wordt het overtollige water afgevoerd en stroomt het weer weg.’

Goede oplossing Westland
Ondergrondse wateropslag lijkt een goede oplossing. In het Westland kent die alleen één probleem: de zoute bodem. ‘Als je hier regenwater in de grond brengt, duwt het zilte grondwater het na verloop van tijd omhoog en vermengt het zich aan de onderkant met elkaar. Wat wij nu onder andere uitproberen, is om zo veel mogelijk “schoon” regenwater terug te winnen’, verklaart Koen. Tot nu toe lukt het op de testlocatie om tot vijftig procent van het opgeslagen regenwater weer ongemengd terug te winnen. Koen: ‘De vijftig procent die wél wordt vermengd met het zoute grondwater, wordt met behulp van een ontziltingsinstallatie ontdaan van zouten.’

Waarom regenwater?
Een vraag die voor de hand lijkt te liggen: waarom al dat gedoe? Kunnen telers niet gewoon leidingwater gebruiken? ‘Leidingwater is nadelig voor de tomatenteelt. Daar zitten zouten in die niet goed zijn voor de planten’, legt Cornelis uit. ‘In regenwater zitten enkele milligrammen zout, in drinkwater enkele tientallen milligrammen. Onze planten groeien op steenwol met daarop substraat. Het water wordt erlangs gepompt en opgevangen in een goot. De plant pakt de zouten (meststoffen) die hij nodig heeft. De overige zouten blijven zitten. Het opgevangen water wordt hergebruikt en dus steeds zouter. Leidingwater kun je daarom slechts één, hooguit twee keer tijdens het proces opvangen en hergebruiken. Daarna is de kwaliteit te slecht geworden. Omdat regenwater veel minder zouten bevat, kun je dat veel vaker hergebruiken.’ Het oppompen van brak grondwater en dat ontzilten, is evenmin een duurzame waterbron, zegt Koen. ‘Het afvalwater dat na het ontzilten overblijft, gaat met alle zouten de grond weer in. Die wordt daardoor steeds zouter.’

Tegengaan wateroverlast
Ondergrondse wateropslag van regenwater heeft nóg een voordeel: het helpt om wateroverlast in het natte seizoen tegen te gaan. Iets waar het Westland met al zijn kassen al heel lang mee kampt. ‘Doordat telers regenwater opvangen in bassins, wordt regenwateroverlast voorkomen. Alleen, als de bassins vol zijn, komt het overschot alsnog direct op het oppervlaktewater terecht. Met alle overlast van dien. Opslag onder de grond vertraagt de afvoer naar het oppervlaktewater en zorgt voor ruimte in de bassins tijdens zware regenbuien.’

Hoe werkt het?
De testlocatie bij Prominent werd drie jaar geleden ingericht. Vier bedrijven van Prominent aan de Groeneweg vangen het regenwater via de daken van hun kassen tijdelijk op in bassins. Een zandfilter verwijdert het vuil uit het water. Daarna gaat het via putten de grond in tot het weer wordt opgepompt. ‘Het ondergronds opslaan van water is niet nieuw en ook de techniek waarmee brak water wordt ontzilt, is al heel ver gevorderd’, legt Koen uit. ‘Wij hebben deze twee technieken ondergebracht in één systeem zodat ze elkaar versterken en de nadelen van beide technieken wegvallen. De truc is nu om dat systeem te automatiseren, zodat de teler er geen omkijken naar heeft. Ook onderzoeken we hoe we de maximale hoeveelheid ongemengd regenwater kunnen terughalen, zodat je zo min mogelijk hoeft te ontzilten.’

Steun Innovatiefonds
In het proefproject werken KWR en Prominent samen met installatiebedrijven B-E De Lier en Bruine de Bruin, LTO Noord Glaskracht en Stichting Waterbuffer. Het is mede mogelijk gemaakt door het Innovatiefonds van Rabobank Westland. ‘Het project wordt voor de helft bekostigd door het EU-project DESSIN, maar de andere helft moesten we zelf bijeenbrengen’, vertelt Koen. ‘De EU verdubbelt dus feitelijk de bijdrage van het Innovatiefonds.’

Goede resultaten
Andere teeltbedrijven kijken met grote interesse naar de uitkomsten van de testlocatie, weet Koen. ‘Dit systeem is een uitkomst voor tuinders in kustgebieden, waar de bodem zout is. Wij willen het zo ontwikkelen, dat andere bedrijven het standaard kunnen gebruiken. Dat is vooral aantrekkelijk in nieuwe tuinbouwgebieden en voor telers die aan een nieuwe installatie toe zijn.’

Cornelis is in elk geval tevreden over de resultaten tot nu toe. ‘Tomatenplanten gebruiken veel water, we kunnen hier bij Prominent geen dag zonder. Ons hoofddoel van dit project is op een efficiënte manier continu goed water te krijgen voor de planten. Dat is gelukt.’ Maar voorlopig is hij niet van Koen af. ‘Tot 2018 blijven we dit systeem op de voet volgen. We zijn vooral benieuwd hoe de filters van de ontziltingsinstallatie het gaan houden. Die kunnen niet zo goed tegen de deeltjes die kunnen vrijkomen tijdens het ontziltingsproces. Wordt vervolgd, dus!’

Bron: Rabobank Westland

• Cultivation Systems
• Climate Management
• Power & Lighting
• Water Management
• Engineering & Construction
• Software & Web Solutions